A skoro na Dzień Kobiet było o starszej stewardessie, której miejscem pracy jest pokład aeroplanu, to w tydzień później będzie o starej uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego, w którym odniesiono się do istotnego pytania o to czy wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, pracownikowi, który osiągnął wiek emerytalny — i nabył prawo do emerytury — może być uznane za dyskryminację ze względu na wiek lub płeć.
uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2009 r. (II PZP 13/08)
Osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 1 kp).
Uchwałę podjęto w odpowiedzi na następujące pytanie Rzecznika Praw Obywatelskich:
Czy osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury może stanowić wyłączną przesłankę rozwiązania za wypowiedzeniem stosunku pracy z pracownikiem — kobietą lub mężczyzną i nie oznacza dyskryminacji pracownika ze względu na płeć i wiek (art.11(3) kp)?
Chodziło o rozstrzygnięcie dość istotnego sporu: czy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę z pracownikiem, który może już skorzystać z emerytury (a więc nie podlega ochronie przedemerytalnej) — tylko z tej przyczyny, że ów wiek emerytalny przez pracownika został osiągnięty?
Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że tego rodzaju działanie pracodawcy narusza nakaz równego traktowania pracowników, w tym także w kwestiach powiązanych z wypowiedzeniem umowy o pracę (art 18(3a) par. 1 kp), zatem skoro utrata pracy następuje z racji osiągnięcia wieku emerytalnego, to nie dochodzi wprost do zastosowania niedozwolonego kryterium różnicowania osób ze względu na płeć, jednakże z racji różnego wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn (o tym poniżej) — skoro kobieta może zostać zwolniona z pracy w wieku 60, a mężczyzna 65 lat, to pośrednio dochodzi także do dyskryminacji ze względu na płeć.
Istotne jest owo zastrzeżenie — chodzi o sytuację kiedy osiągnięcie wieku emerytalnego jest wyłączną przyczyną rozwiązania stosunku pracy — bo już dobór pracowników pod kątem wieku w przypadku zwolnień pracowniczych spowodowanych restrukturyzacją zakładu pracy może być uznane za prawidłową przyczynę wypowiedzenia (oczywiście tak czy inaczej pracownikowi przysługuje wówczas odprawa pieniężna).
Przy okazji warto zauważyć, że Sąd Najwyższy musiał w swoich rozważaniach odnieść się także do dyskryminacji ze względu na płeć — a chodzi o to, że w ówczesnym stanie prawnym kobiety nabywały prawo do emerytury 5 lat wcześniej niż mężczyźni (por. późniejszy wyrok TK odnoszący się do zróżnicowania wieku emerytalnego pań i panów K 63/07 oraz moje dywagacje w tekście O zrównaniu wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn).
Q.E.D.