Czy zawodowy aktor może być traktowany jako przedsiębiorca? Jeśli nie prowadzi zarejestrowanej działalności gospodarczej i brak śladu czegokolwiek, co dałoby się nazwać „firmą”? Jeśli w sumie działalność taką wykonuje w sposób stały i zorganizowany, podpierając się w tym celu usługami podmiotów zewnętrznych?
wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 14 listopada 2024 r. w/s Agenciart – Management Artístico Lda (C‑643/23)
Osoba fizyczna, która niezależnie i w sposób stały wykonuje zawód aktorki za wynagrodzeniem, nie posiadając jednak własnego sprzętu ani personelu, ani narzędzi lub wyposażenia wykorzystywanego do celów jej działalności zawodowej, jest objęta zakresem pojęcia „przedsiębiorstwa” w rozumieniu [dyrektywy 2011/7 w/s zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych].
opis stanu faktycznego:
- sprawa dotyczyła rozliczeń pomiędzy agencją aktorską klientką: agencja załatwiła aktorce angaż w portugalskim serialu, aby następnie wystawić fakturę na kwotę 19 tys. euro (za usługi zarządzania karierą);
- a ponieważ aktorka nie uregulowała należności, agencja wytoczyła powództwo o zapłatę (z kontekstu wnoszę, że portugalska procedura dopuszcza postępowanie nakazowe wyłącznie w odniesieniu do przedsiębiorstw);
- sąd pierwszej instancji uznał, że aktorka, która nie posiada jakiegokolwiek sprzętu, personelu, narzędzi nie może być uznana za przedsiębiorcą, a więc określone zasady odpowiedzialności jej nie dotyczą (por. „Czy zawodowy piłkarz na kontrakcie z klubem prowadzi działalność gospodarczą?”);
art. 2 pkt 3 dyrektywy 2011/7 w/s zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych
Do celów niniejszej dyrektywy zastosowanie mają następujące definicje
3) „przedsiębiorstwo” oznacza każdą organizację inną niż organ publiczny, działającą w ramach swojej niezależnej działalności gospodarczej lub zawodowej, nawet w przypadku gdy działalność ta prowadzona jest przez jedną osobę;
- natomiast sąd odwoławczy zwrócił uwagę, że osoba wykonująca wolny zawód co do zasady może być traktowana jako przedsiębiorca, ergo będzie nim także zawodowy aktor, o ile prowadzi taką działalność w sposób stały i zorganizowany — acz ze swoimi wątpliwościami zwrócił się do TSUE;
orzeczenie TSUE:
- w wydanym wyroku Trybunał Sprawiedliwości UE przypomniał, iż przedsiębiorcą na gruncie dyrektywy w/s transakcji handlowych jest każda organizacja lub osoba fizyczna, która prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową;
- kluczem do oceny statusu podmiotu jako przedsiębiorcy jest bowiem okoliczność stałego i zorganizowanego wykonywania określonej działalności — zatem wykluczone są tylko czynności podejmowane jednorazowo bądź okazjonalnie;
- biorąc zatem pod uwagę, że agencja aktorska niewątpliwie jest przedsiębiorcą, zaś wyświadczone za wynagrodzeniem usługi były związane z wykonywaniem przez aktorkę stałej i zorganizowanej działalności zawodowej — pozwana aktorka może odpowiadać za nieuregulowane zobowiązania jako przedsiębiorca.
Dla jasności: spór nie dotyczył tego czy jako przedsiębiorca może być traktowana wyłącznie osoba wpisana do odpowiedniego rejestru (niekoniecznie: przypomnijmy, że można prowadzić działalność gospodarczą niezarejestrowaną — i nawet czasem można za to ponieść karę, art. 60(1) kw), nie chodziło także o opodatkowanie takiej działalności. Więc nie ma co dywagować w stylu „a co na to ksiądz proboszcz z parafii ciotki, która kiedyś jechała pociągiem wyprodukowanym w fabryce, której dyrektor okazał się bigamistą?”.
Zamiast komentarza: w wyroku, podobnie jak w dyrektywie, pojawia się wyraz „przedsiębiorstwo„, które w polskiej nomenklaturze prawnej oznacza coś odmiennego niż „przedsiębiorca„; w języku lengłydż jest tam ’undertaking’ (’‘undertaking’ means any organisation, other than a public authority, acting in the course of its independent economic or professional activity, even where that activity is carried out by a single person’). Ja jednak pozwoliłem sobie pójść po rozum do głowy, bo i tam zajrzał prawodawca krajowy, który w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych zdecydowanie mówi o „przedsiębiorcach”.