Czy kara za niezachowanie terminu na zgłoszenie zakupu pojazdu jest zależna od stopnia winy spóźnionego nabywcy? Czy jednak odpowiedzialność administracyjna ma charakter obiektywny — liczy się fakt bezprawnego działania lub zaniechania — zaś okoliczności naruszenia mogą mieć wpływ na ocenę sprawy wyłącznie wówczas, gdy przewiduje to konkretny przepis? I, wcale nie na marginesie: czy w przypadku zwłoki w zgłoszeniu umowy urząd powinien wziąć pod uwagę sytuację pandemiczną, nawet jeśli przepisy szczególne wprost nie mają zastosowania w konkretnym przypadku? (nieprawomocny wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 27 maja 2021 r., II SA/Go 216/21).
Sprawa dotyczyła wykupionego po leasingu samochodu. Leasing miał się zakończyć 31 marca 2020 r., jednakże pojazd uległ szkodzie całkowitej, zatem do przeniesienia własności doszło miesiąc wcześniej. Kupujący dostał fakturę i zadzwonił do wydziału komunikacji celem umówienia się na wizytę, jednak uzyskał informację, że obsługa prowadzona jest na bieżąco; wkrótce wybuchła epidemia COVID-19, zatem ze względu na obawy o zdrowie (54 lata, nadciśnienie, po zawale serca) mężczyzna nie pofatygował się do urzędu; w kolejnej rozmowie z urzędnikiem dowiedział się, że istnieje możliwość zgłoszenia nabycia przez internet, co uczynił w kwietniu…
…a kilka miesięcy później na kupującego została nałożona kara za niezachowanie terminu na zgłoszenie zakupu pojazdu w wysokości 400 złotych.
art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy prawo o ruchu drogowym
Właściciel pojazdu zarejestrowanego jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o:
1) nabyciu lub zbyciu pojazdu;
Samorządowe Kolegium Odwoławcze odmówiło uwzględnienia odwołania od kary: 30-dniowy termin na zgłoszenie umowy sprzedaży samochodu został przekroczony o 35 dni, kara administracyjna ma charakter obiektywny (karana jest sama bezprawność, niezależnie od winy), zaś niezależnie od zagrożenia koronawirusem właściciel mógł wysłać dokumenty pocztą, no i przecież mógł wysłać wniosek przez internet.
art. 140mb pkt 2 ustawy prawo o ruchu drogowym
Kto:
2) będąc właścicielem pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 nie zawiadamia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu
— podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł.
W skardze na decyzję ukarany zwrócił uwagę, iż skoro prawodawca zdecydował się na wydłużenie terminu ze względu na epidemię do 180 dni, zaś zaraz po jej wybuchu świat (i urzędy) właściwie stanęły sparaliżowane, to nałożenie kary jest niesprawiedliwe a jej wysokość nieproporcjonalna do skali naruszenia.
art. 31i ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych
1. W okresie od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (…):
1) wydłuża się do 180 dni terminy określone w art. 71 ust. 7 i art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. — Prawo o ruchu drogowym;
2) art. 140mb ustawy, o której mowa w pkt 1, stosuje się z uwzględnieniem terminu określonego w pkt 1.
2. Przepisy ust. 1 stosuje się:
1) do pojazdu, niebędącego nowym pojazdem, sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie później niż 30 dni przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw;
2) do pojazdu zarejestrowanego nabytego lub zbytego nie później niż 30 dni przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.
Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, iż rzeczywiście niedochowanie 30-dniowego terminu na zgłoszenie umowy sprzedaży pojazdu w wydziale komunikacji podlega sankcji administracyjnej w wysokości od 200 do 1 tys. złotych. Do kar pieniężnych stosuje się przepisy ordynacji podatkowej, ale też należy uwzględniać regulacje wynikające z kodeksu postępowania administracyjnego (art. 189a par. 2 kpa). Rację ma też SKO, iż istotą odpowiedzialności administracyjnej jest jej zobiektywizowanie, zatem kara jest nakładana w przypadku zaistnienia określonych normatywnych przesłanek i nie ma znaczenia stopień zawinienia strony, zaś miarkowanie jej wysokości możliwe jest tylko w granicach ustawy.
W stanie faktycznym nie budzi wątpliwości, że skarżący nabył własność samochodu w lutym 2020 r. (przy czym liczy się data z faktury, a nie późniejsza data otrzymania faktury). Nie ma zatem podstaw do zastosowania przepisu wydłużającego termin na zgłoszenie transakcji do 180 dni, bo przepisy te nie obowiązywały w ówczesnym czasie (art. 31i ustawy COVID-19).
Trzeba mieć jednakże na uwadze także przepisy pozwalające na odstąpienie od nałożenia kary administracyjnej w przypadku znikomości naruszenia prawa, a także biorąc pod uwagę, że kupujący dokonał zgłoszenia umowy. Przepis art. 189f kpa nie daje organowi luzu decyzyjnego (w tym sensie, że stwierdzając zajście przesłanek „odstępuje” od wymierzenia sankcji), przeto powinnością urzędu było rozważyć, czy w konkretnej sytuacji — już choćby utrudnień w dostępie do urzędów ze względu na koronawirusa — zachodzi możliwość poprzestania na pouczeniu.
Z tego względu WSA uchylił zaskarżone decyzje i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania.