I czas na kolejną nieprzełomową ale wyjaśniającą (moim zdaniem) uchwałę Sądu Najwyższego — tym razem w kwestii: który sąd jest właściwy w sprawie o zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych poprzez publikację materiału prasowego?
Uchwała Sądu Najwyższego z 10 lipca 2015 r. (III CZP 36/15):
Sprawy o zadośćuczynienie za krzywdę wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych przez opublikowanie materiału prasowego należą do właściwości sądu okręgowego (art. 17 pkt 3 kpc).
Uchwałę przyjęto w odpowiedzi na następujące pytanie:
Czy sprawa o zasądzenie od autora materiału prasowego i wydawcy czasopisma zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę doznaną na skutek naruszenia dóbr osobistych spowodowaną opublikowaniem materiału prasowego jest sprawą o roszczenie wynikające z Prawa prasowego, o której mowa w art. 17 pkt 3 kpc?
Sprawa wzięła się z niejasnej w mojej ocenie rozbieżności przepisu określającego właściwość sądów okręgowych działających w pierwszej instancji. Zgodnie z przywołanym art. 17 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego sądy okręgowe rozpoznają sprawy o roszczenia wynikające z prawa prasowego. Moim zdaniem nie oznacza nic innego jak to, że powinna tam być skierowana każda sprawa dotycząca działalności prasowej — nie tylko te ściśle wskazane w art. 37-49a ustawy prawo prasowe (zresztą art. 37 pr. prasowego wyraźnie to potwierdza).
art. 17. Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:
1) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia;
2) o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych;
3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego;
4) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym;
4(1)) o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni;
4(2)) o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną;
4(3)) o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji;
4(4)) o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.
Jest mi znany oczywiście trend nakazujący traktować sprawy o zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych (o czyste zadośćuczynienie, bez przeprosin) jako spór majątkowy (a wówczas sądy okręgowe byłyby właściwe dopiero po przekroczeniu progu z art. 17 pkt 4 kpc), jednak nigdy bym nie zwątpił w to, że sprawa o naruszenie dóbr osobistych związane z publikacją artykułu w mediach nie należy do właściwości rzeczowej sądu okręgowego.