A skoro niedawno było o tym, że niedługo będą elektroniczne doręczenia sądowe, dziś czas na kilka zdań o tym, że wprawdzie są przepisy regulujące doręczenie poprzez portal informacyjny — ale odkąd intendentura nie zawsze nadążą, nie każdy przypadek pobrania pisma może być traktowany jako jego skuteczne doręczenie.
postanowienie Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2022 r. (III CZ 58/22)
Pismo sądowe umieszczone w Portalu Informacyjnym przed 29 listopada 2021 r. może zostać uznane za doręczone po upływie 14 dni, mimo jego niepobrania przez pełnomocnika (art. 15zzs9 ust. 3 ustawy w/s COVID-19), tylko wówczas, gdy zostało opatrzone niebudzącą wątpliwości informacją, że zostało umieszczone w celu doręczenia zgodnie z art. 15zzs9 ust. 2 tej ustawy (stanowi e-doręczenie wywołujące skutki procesowe).
Orzeczenie dotyczyło zażalenia na odrzucenie skargi kasacyjnej: 18 sierpnia 2021 r. sąd wezwał stronę do złożenia brakującego odpisu skargi, wezwanie zostało zamieszczone w portalu informacyjnym, jednak pełnomocnik strony nie pobrał pisma w ciągu 14 dni, co skutkowało uznaniem go za doręczone (z dniem 1 września 2021 r.).
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik podkreślił, że samo zamieszczenie korespondencji w portalu informacyjnym — z pominięciem specjalnej zakładki systemowej — nie pozwala na przyjęcie, iż pismo zostało prawidłowo doręczone.
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że podstawowym celem funkcjonowania portalu informacyjnego jest realizacja zasady jawności postępowania — umożliwienie stronie zapoznania się z aktami sprawy, czynnościami sądowymi. Co do zasady umieszczenie pisma w portalu nie ma na celu doręczenia i nie wywołuje takiego skutku.
art. 9 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego
Rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy postępowania mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt. Treść protokołów i pism może być także udostępniana w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (system teleinformatyczny) albo innego systemu teleinformatycznego służącego udostępnianiu tych protokołów lub pism.
Natomiast możliwość e-doręczenia przez portal informacyjny zawodowemu pełnomocnikowi została wdrożona ze względu na pandemię COVID-19 (por. „Doręczenie korespondencji pełnomocnikom poprzez portal informacyjny (bo koronawirus)”).
art. 15zzs9 ust. 2-3 ustawy w/s COVID-19
2. W okresie [obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich], w braku możliwości wykorzystania systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, sąd doręcza adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu lub Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe poprzez umieszczenie ich treści w systemie teleinformatycznym służącym udostępnianiu tych pism (portal informacyjny). (…)
3. Datą doręczenia jest data zapoznania się przez odbiorcę z pismem umieszczonym w portalu informacyjnym. W przypadku braku zapoznania się pismo uznaje się za doręczone po upływie 14 dni od dnia umieszczenia pisma w portalu informacyjnym.
Schemat doręczenia poprzez portal informacyjny sądu jest prosty: pismo umieszcza się w portalu, wówczas adresat ma 14 dni na zapoznanie się z jego treścią, po tym czasie doręczenie uznaje się za skuteczne w rozumieniu kpc. Doręczanie pism poprzez portal informacyjny jest zasadą od 3 lipca 2021 r.
Aczkolwiek funkcjonalności portalu informacyjnego nie od początku obejmowały pełne spektrum doręczeń — rzeczy moduł obsługujący doręczenia pojawił się dopiero 29 listopada 2021 r., wówczas pełnomocnikom udostępniono zakładkę „moje doręczenia”.
Przed tą datą praktyka doręczeń była niejednolita: część sądów oznaczała korespondencję sformułowaniem „e-doręczenie pisma”, natomiast część sądów publikowały pisma nadając im tytuły nawiązujące do ich treści (w sądzie, którego dotyczy sprawa, postępowano tak do 17 sierpnia 2021 r.).
W tym miejscu SN zauważył, że sporne pismo zostało zatytułowane w dość lakoniczny sposób — „wezwanie do usunięcia braków” — a więc nie zawierało żadnego wyjaśnienia, czy jest to doręczenie, czy tylko informacji. A przecież nie tylko nominalnie jednak nie istnieje prawny obowiązek posiadania konta w portalu (choć SN dostrzega, iż pośrednio obowiązek ten wynika właśnie z w/w regulacji), ale też pełnomocnik nie ma obowiązku zaznajamiania się z treścią wszystkich informacji publikowanych w portalu informacyjnym (podobnie jak nie ma obowiązku przeglądania akt sprawy), nie musi też sprawdzać, czy wysyłane informacje w gruncie rzeczy nie są aby doręczeniem procesowym.
Nie można od strony wymagać domyślania się lub poszukiwania informacji co do tego, czy konkretne pismo zostało umieszczone w Portalu Informacyjnym ze skutkiem doręczenia, czy też wyłącznie w celach informacyjnych. Prowadziłoby to w istocie do nałożenia na pełnomocnika obowiązku niezwłocznego zapoznawania się ze wszystkimi pismami sądowymi umieszczanymi w Portalu Informacyjnym. Ustawodawca jednak takiego obowiązku nie wprowadził.
Pismo udostępnione w portalu informacyjnym przed datą 29 listopada 2021 r. może być uznane za doręczone wyłącznie wówczas, jeśli była widoczna, jeszcze przed jego pobraniem przez pełnomocnika, iż udostępnienie pisma ma charakter doręczenia — skoro jednak sporne wezwanie nie zawierało takiej adnotacji, nie można przyjąć, by jego pobranie stanowiło skuteczne doręczenie.
Z tego względu SN uchylił zaskarżone postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej.
Zamiast komentarza: epidemiczne protezy legislacyjne i umowność niektórych wymyślanych przez ten rząd rozwiązań (przypominam, że część terminów stosowania doręczeń elektronicznych została przesunięta na Św. Nigdego) długo jeszcze będzie się wszystkim odbijała niezłą czkawką…